Kto kogo cytuje? – analiza Marka Palczewskiego

Jeszcze kilka tygodni temu na łamach polskich tygodników toczyła się ożywiona polemika na temat książki „Resortowe dzieci. Media”. Potem dominowały sprawy ukraińskie. Postanowiłem sprawdzić, czy dziś tygodniki też polemizują ze sobą, i jeśli tak, to na jakie tematy. Chciałem również dowiedzieć się, które media są najczęściej cytowane i kto kogo cytuje.

Analizą objąłem ostatni numer pięciu najbardziej poczytnych polskich tygodników: „Polityki”, „Wprost”, „Newsweeka”, „Do Rzeczy” i „W Sieci”.

Metoda postępowania. Przyjąłem, że w analizie uwzględnię trzy kategorie: cytowania, wzmianki i polemiki. Za cytowanie uznawałem dosłowny cytat lub opis fragmentów treści artykułu albo audycji opublikowanych w innym medium. Wzmianką nazywam samo przytoczenie/podanie tytułu medium, natomiast polemiką – artykuł lub audycję, która odnosi się polemicznie do publikacji innego medium.

1. Kto kogo cytował?

Pierwsza analiza pokazuje, ile razy dany tygodnik cytował/wzmiankował inne medium oraz czy były w nim artykuły polemiczne.

1. 1. „Polityka” - nr 13 (2951)/2014 z 26 marca.

16 cytowań, 18 wzmianek, 0 polemik, co oznacza, że „Polityka” 16 razy cytowała inne tytuły, 18 razy wzmiankowała o nich, i że w tygodniku nie było żadnego artykułu stanowiącego bezpośrednią polemikę z tekstem zamieszczonym w innych mediach.

Cytowania: „Gazeta Wyborcza” (4)*, „Polska” (2), „Fakt” (2), „Przegląd”, „Wysokie Obcasy”, „Tygodnik Powszechny”, „Dziennik Trybuna”, „Rzeczpospolita”, TVN, „Gazeta Polska”, „Gazeta Polska Codziennie”.

Wzmianki: „Gazeta Polska” (4), „Gazeta Polska Codziennie” (4), TVN 2, TVP, MTV Polska, Viva Polska, RMF FM, „Newsweek”, „Wprost”, „W Sieci”, „Do Rzeczy”.

Polemiki: -

1. 2. „Wprost” nr 13/2014 z 24 marca.

5 cytowań, 7 wzmianek, 0 polemik.

Cytowania: TVN, „Newsweek”, „Gazeta Polska”, „Rzeczpospolita”, „Puls Biznesu”.

Wzmianki: TVP (3), TVN, „Cosmopolitan”, „Playboy”, „Gala”.

Polemiki: -

1. 3. „Newsweek” - nr 13/2014 z 24 marca.

0 cytowań, 10 wzmianek, 0 polemik.

Cytowania: -

Wzmianki: TVP (4), „Skrzydlata Polska” (2), „Przegląd”, „NIE”, Trójka, TVN

Polemiki: -

1. 4. „Do Rzeczy” - nr 13 (061)/2014 z 24 marca.

15 cytowań, 24 wzmianki, 0 polemik.

Cytowania: „Gazeta Wyborcza” (5), „Rzeczpospolita” (3), Superstacja, „Newsweek”, Radio TOK FM, „Puls Biznesu” (2), TVP, „Teologia Polityczna”.

Wzmianki: „Gazeta Wyborcza” (5), TVP (3), „Gazeta Polska” (3), „Gazeta Polska Codziennie” (2), TV Republika (2), „Rzeczpospolita” (2), „Gala” (2), TVN24 „Uważam Rze”, Polsat, Polskie Radio, „Fakt”.

Polemiki: polemiczne wzmianki wobec GW w artykule Rafała Ziemkiewicza p.t. „10 przykazań polskiego faszysty”.

1. 5. „W Sieci” - nr 13 (69)/2014 z 24 marca.

15 cytowań, 22 wzmianki, 2 polemiki.

Cytowania: „Wprost” (4), „Gazeta Wyborcza” (3) „Gazeta Finansowa”, Radio TOK FM, „Przegląd”, „Rzeczpospolita”, „Fronda”, „Polska”, TVN24, Trójka.

Wzmianki: TVP (5)„Gazeta Wyborcza” (5), „Wprost” (3), TVN (2), „Fakt”, „Viva”, „Krytyka Polityczna”, „Słowo-Dziennik Katolicki”, Telewizja TRWAM, „Wysokie Obcasy”.

Polemiki: z Tygodnikiem „Wprost” na temat prezesa Totalizatora Sportowego; polemika Marty Lewandowskiej z felietonem Karoliny Korwin-Piotrowskiej we „Wprost”.

Uwagi: najwięcej cytowań i wzmianek (po 39) znajdowało się w tygodnikach „Do Rzeczy” i „W Sieci”, najmniej w „Newsweeku” (10). Z kolei w „Newsweeku” i we „Wprost” powołania na własne artykułu lub źródła informacji przeważały nad powołaniami „zewnętrznymi” (jednak trzeba zaznaczyć, że pozostałe tygodniki również korzystały z własnych źródeł informacji). Na ogół cytaty z obcych (zewnętrznych) źródeł opatrzone były negatywnymi komentarzami lub były przedmiotem krytycznych wzmianek. Rzuca się w oczy niemal całkowity brak tekstów polemicznych (z wyjątkiem artykułów w tygodniku „W Sieci”), co można by interpretować jako dążenie tygodników do autonomicznej produkcji treści oraz niechęcią do promowania obcych tytułów.

Kto był najczęściej cytowany/wzmiankowany?

Najczęściej cytowanym przez analizowane tygodniki medium była „Gazeta Wyborcza” (12 razy), następnie „Rzeczpospolita” (6) oraz „Wprost” (4); najczęściej wzmiankowano o TVP (16 razy) „Gazecie Wyborczej” (10) oraz „Gazecie Polskiej” (7). Niekwestionowanym liderem w obu klasyfikacjach łącznie była „Gazeta Wyborcza” – 22 wskazania, przy czym w większości cytowania były powiązane z negatywnymi komentarzami na temat treści artykułów w GW.

Jeśli chodzi o analizowane przeze mnie tygodniki, to sprawa przedstawia się następująco:

„Polityka” – nie była cytowana, ani wzmiankowana (nie uwzględniam w tym zestawieniu autocytowań).

„Wprost” – był 4 razy cytowany i były 4 wzmianki o nim (aż 7 razy w tygodniku „W Sieci”).

„Newsweek” – 2 razy cytowany, raz wzmiankowany.

„Do Rzeczy” i „W Sieci” – po jednej wzmiance.

Zwraca uwagę, że o ile tygodniki prawicowe relatywnie obficie cytowały media lewicowo-liberalne, to same nie były w równym stopniu cytowane. Najczęściej cytowanym tygodnikiem prawicowym była w omawianym okresie „Gazeta Polska”, co wydaje się być pochodną sporu GP z Ruchem SA na tle kolportażu tej gazety.

Konkludując, można powiedzieć że bezpośredni dyskurs (w postaci szerokich powołań lub polemik) pomiędzy tygodnikami w analizowanych numerach pism był prawie nieobecny. Pośredni dyskurs, polegający na poruszaniu podobnych lub tych samych tematów, dotyczył m.in. politycznych losów Michała Kamińskiego, powrotu na stołek ministra Marka Sawickiego, czy opisów dalszych losów konfliktu na Ukrainie, wokół Krymu oraz sylwetki prezydenta Federacji Rosyjskiej Władimira Putina.

27 marca 2014

Marek Palczewski

*W nawiasach podano ilość cytowań i wzmianek.