Rzecznik Praw Obywatelskich uchyla się od zajęcia stanowiska wobec zapisów łamiących prawa człowieka i obywatela, które znalazły się w projektach ustaw o ABW i Agencji Wywiadu.
Do Stowarzyszenia Dziennikarzy Poskich trafiły - w ramach konsultacji społecznych - projekty ustaw o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i o Agencji Wywiadu. Do nadesłanych przez Departament Prawny MSW propozycji Zarząd Główny SDP odniósł się szczegółowo w kwestiach dotyczących wolności słowa i prasy a także działalności zawodowej dziennikarzy. Stwierdziliśmy m.in. zagrożenia wolności konstytucyjnych i rozwiązania godzące w niezależność dziennikarską (np. dopuszczenie, za zgodą Szefa ABW i właściwego ministra, werbowania tajnych współpracowników spośród dziennikarzy czy wydawców). Sprzeciw budzi także pominięcie tajemnicy dziennikarskiej w regulacjach obejmujących tzw. kontrolę operacyjną czyli niejawne kontrolowanie treści korespondencji, rozmów telefonicznych i innych sposobów przekazywania informacji. (pełna treść opinii ZG SDP w załączniku).
Uwagi i zastrzeżenia zostały przekazane do MSW a także do Rzecznika Praw Obywatelskich z przekonaniem, że wobec tak ważnych problemów RPO powinien zająć jednoznaczne stanowisko. Tymczasem Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich postanowiło nie zajmować stanowiska w tak istotnych dla wolności obywatelskich kwestiach. Powołano się przy tym na treść ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Uznano, że brak jest podstaw prawnych by RPO opiniował akty normatywne w trakcie trwania procesu legislacyjnego.
Taka odpowiedź budzi zdumienie bowiem zgodnie z art. 16 ustawy o RPO jest to możliwe. Wynika to z zapisów ustawy:
„Art. 16. 1. W związku z rozpatrywanymi sprawami Rzecznik może przedstawiać właściwym organom, organizacjom i instytucjom oceny i wnioski zmierzające do zapewnienia skutecznej ochrony wolności i praw człowieka i obywatela i usprawnienia trybu załatwiania ich spraw.
2. Rzecznik może również:
1) występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących wolności i praw człowieka i obywatela, (…)”.
"Rzecznik nie będzie na obecnym etapie podejmował dalszych czynności w sprawie" - napisano w piśmie skierowanym do ZG SDP. A ja twierdzę, że ma taki obowiązek. Można odnieść wrażenie, że Rzecznik Praw Obywatelskich nie ma woli politycznej by odnieść się do zastrzeżeń wobec projektów ustaw o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i o Agencji Wywiadu. Projekty tych ustaw ingerują w sferę ochrony praw człowieka i obywatela (w tym dziennikarzy i wydawców) i nie wolno szukając wątpliwych uzasadnień prawnych uchylać się od ich oceny.
Andrzej Stawiarski
